Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan son aylar ərzində LGBTQ+ icmasını hədəf alan çıxışlarını intensivləşdirib. Xüsusilə, AKP-nin İstanbul Vilayət Qadın Qolları Konqresində LGBTQ+ icmasını “pozğunluq” və “cinsiyyətsizləşdirmə” kimi ifadələrlə hədəfə alması, onun idarəçiliyi altında anti-LGBTQ+ siyasətinin daha da sərtləşdiyini göstərir.
Bu ritorika təkcə Türkiyədə LGBTQ+ hüquqlarına basqıları gücləndirmir, həm də digər türk dövlətlərində – xüsusilə də, Azərbaycanda və Mərkəzi Asiya ölkələrində – oxşar tendensiyaları gücləndirə bilər.
Azərbaycan: Paralellər və Potensial Təhlükələr
Azərbaycan hakimiyyəti uzun müddətdir LGBTQ+ icmasını sıxışdırır. Rəsmi ritorikada LGBTQ+ mövzusu birbaşa hədəf alınmasa da, polisin LGBTQ+ fərdlərinə qarşı zorakılıq halları, müstəqil fəallara qarşı repressiyalar və ailə dəyərləri adı altında LGBTQ+ hüquqlarının inkarı bu siyasətin açıq əlamətləridir. Türkiyədə bu cür ritorikanın güclənməsi Azərbaycanda LGBTQ+ hüquqlarına təzyiqlərin artmasına təkan verə bilər.
Azərbaycanda da ailə institutu hakimiyyətin əsas ideoloji dayaqlarından biri kimi təqdim edilir. Türkiyədə “Ailə ili”nin elan edilməsi və bunun LGBTQ+ icmasına qarşı mübarizə vasitəsi kimi istifadə edilməsi Azərbaycan hökumətinə də oxşar strategiyalar tətbiq etmək üçün bir nümunə ola bilər. Ölkədə LGBTQ+ hüquqları ilə bağlı mövzularda rəsmi mövqeyin sərtləşməsi, Türkiyənin təsiri ilə daha açıq anti-LGBTQ+ siyasətlərin tətbiqinə gətirib çıxara bilər.
Türk Dövlətlərində LGBTQ+ Hüquqları: Genişlənən Repressiya Dalğası
Türk dövlətlərində LGBTQ+ hüquqları onsuz da zəifdir. Mərkəzi Asiya ölkələrində, xüsusilə Qazaxıstan, Özbəkistan və Türkmənistanda LGBTQ+ fərdləri cəmiyyət tərəfindən kəskin təzyiqlərə məruz qalır. Türkiyədə LGBTQ+ qarşıtı siyasətlərin daha da güclənməsi, bu ölkələrdə də oxşar qanunvericilik təşəbbüslərinin ortaya çıxmasına yol aça bilər. Məsələn, Qazaxıstan və Özbəkistanda son illərdə LGBTQ+ aktivistlərinə qarşı basqılar artıb. Türkiyənin “ailə institutunun qorunması” adı altında LGBTQ+ əleyhinə siyasəti bu ölkələr üçün nümunəyə çevrilə bilər.
Türkiyənin LGBTQ+ icmasını “qərb dəyərlərinin pozucu təsiri” kimi qələmə verməsi və bunu “qlobal mədəniyyət baronlarının” layihəsi adlandırması, Türk Dövlətləri Təşkilatına (TDT) üzv ölkələr arasında da oxşar ritorikanın yayılmasına səbəb ola bilər. Bu ölkələrdə LGBTQ+ hüquqlarının qorunması üçün onsuz da çox məhdud imkanlar var, belə çıxışlar isə vəziyyəti daha da çətinləşdirir.
Nəticə: Repressiyalar Artacaqmı?
Ərdoğanın LGBTQ+ icmasını hədəfə alan çıxışları, Türkiyədə və digər türk dövlətlərində LGBTQ+ hüquqları uğrunda mübarizəni çətinləşdirir. Türkiyənin Azərbaycana və digər türk dövlətlərinə olan siyasi və mədəni təsiri nəzərə alındıqda, bu ölkələrdə LGBTQ+ icmasına qarşı repressiyaların daha da güclənməsi ehtimalı artır.
Azərbaycan və digər türk dövlətlərində LGBTQ+ hüquqları uğrunda mübarizə aparan fəallar üçün bu ritorika yeni çağırışlar yaradır. Beynəlxalq insan hüquqları təşkilatlarının və yerli fəalların səyləri olmadan bu ölkələrdə LGBTQ+ hüquqları daha da təhlükə altında qala bilər.
Ploretar ördək
Xəbər yazmağı və araşdırmağı sevir. Virtual deyil, anonimdir.
